خودکشی علت مهم مرگ در سراسر جهان است و در اکثر کشورها یک مشکل بهداشتی روانی عمده است که یک بار مالی و روانی قابل توجهی را تحمیل جامعه می کند. برآورد میزان اقدام به خودکشی در ایران به ترتیب ۴۱.۸ و ۶۴.۵ درصد در هر هزار نفر برای مردان و زنان است.

مطالعات کشورهای در حال توسعه نشان می دهد که رویدادهای اجتماعی استرس زا می تواند یک عامل مهم برای تلاش های خودکشی باشد. علاوه بر این گزارش هایی وجود دارد که محیط خانوادگی و کیفیت رابطه زناشویی می تواند موثر باشد.

رفتار خودکشی اغلب نتیجه یک ماتریس پیچیده از متغیرهای بالینی، خانوادگی، اقتصادی، سیاسی و حتی جغرافیایی است. در واقع، مطالعات اخیر به مشاهده پیوند بین نوسانات اقلیمی و خودکشی دست یافته است. با این وجود، هیچ کدام از این مطالعات رابطه پیچیده بین عوامل مرتبط با آب و هوا و در نتیجه خودکشی، مانند درگیری خانوادگی ایجاد نمی‌کند. ایران به طور خاص، منطقه خشک و نیمه خشک با تغییرات آب و هوایی قابل توجه در هر استان است. با توجه به شواهد جدیدی که در مورد میزان نوسانات بارندگی و سطوح آب زیرزمینی است، نشان می دهد که این عوامل چون با روابط  اقتصادی و موضوع آینده نگری ارتباط دارد خودکشی را بیشتر کرده است.

در ایران تأثیرات جامعه شناختی از تأثیرات روانشناختی در خودکشی موثرتر هستند.

خودکشی در ایران در سال های اخیر رو به رشد بوده است. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۴، میزان خودکشی در ایران در هر ۱۰۰ هزار نفر ۵.۳ بوده است. در آن سال، میزان خودکشی بر مبنای جنسیت برای زنان ۳.۶ و برای مردان ۳۰۲ بود. بیشترین خودکشی در تابستان رخ داد که میزان آن ۳۵.۲ درصد از کل موارد خودکشی بود و این یعنی ۱۳ درصد بالاتر از هر فصل دیگر. بر اساس یک تحقیق فرامنطقه ای و فرافرهنگی، در ایران میزان خودکشی و تلاش در آن در افراد گروه های متأهل بیشتر مجردها بوده است. آمار ارائه شده توسط سازمان روان شناسی و دانشگاه علوم پزشکی ایران نشان می دهد که ۵۴ درصد از خودکشی هایی که به مرگ پایان می یابد در میان افراد زیر ۳۰ سال رخ داده است و افرادی که در شهرهای ایلام، ارومیه، اردبیل و شیراز زندگی می کردند نسبت به افراد دیگر مناطق ایران بیشتر تمایل به خودکشی داشتند و همچنین بیشترین آمار خودکشی را داشتند.

تلاش برای دسترسی به الگوی رفتار خودکشی، یک پدیده چند فاکتوری از دیدگاه های اخلاقی است. بررسی سیستماتیک کنونی با هدف بررسی عوامل موثر مختلف در تلاش های خودکشی انجام شده است. این عوامل در سه زیر گروه طبقه بندی و ارزیابی شدند: بیماری های روانپزشکی، مشکلات شخصیتی و متغیرهای روانی–اجتماعی. همچنین اطلاعات جمعیت شناختی خودکشی، تاریخچه بیماری های روحی–فیزیکی (خصوصا مجروحان در تصادف) و سطح خدمات روانپزشکی درک شده در این بررسی سیستماتیک مورد ارزیابی قرار گرفته است.

مطالعات مقطعی و کنترل موردی که اتیولوژی آزمایشهای خودکشی را ارزیابی کرده بودند در این بررسی گنجانده شدند. این تحقیقات شامل تمام اقدامات خودکشی در سن بیش از ۱۵ سال بوده است.

خودکشی یکی از اولویت های سلامت روان در سازمان بهداشت جهانی (WHO) است. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۳، حدود یک میلیون نفر به علت خودکشی در هر سال جان خود را از دست می دهند. یافته های علمی در نسبت تلاش هایی که برای خودکشی در جمعیت عمومی رخ می دهد، نشان می دهد در تمام فرهنگ ها به طور قطعی عوامل و پیشینه ی یک خودکشی متفاوت است. مطالعات جمعیتی به طور سیستماتیک میزان بروز خودکشی را با اختلالات روانی متفاوت بررسی می کند. در دانمارک خودکشی در طول یک دوره ۱۷ ساله با کنترل جامعه آماری جنسیتی و سن، همزمان مقایسه شد. بر اساس این مطالعه، خطر ابتلا به خودکشی به طور قابل توجهی برای افراد مبتلا به اختلال روانپزشکی بستری شده بیشتر از گروه های دیگر است. این خطر با تشخیص، جنس و سن افراد متفاوت است. تأثیر اختلالات مختلف معمولا با افزایش سن کاهش می یابد؛ با این حال، چند استثنا وجود دارد. اسکیزوفرنیا در افراد بالای ۳۵ سال در قوی ترین شکل تاثیر منفی می گذارد. خطر ابتلا به خودکشی به طور قابل توجهی با ابتلا به افسردگی مجدد در تمام سنین افزایش می یابد. در جوانان، اختلال شخصیت مرزی تأثیر قابل توجهی دارد. برای افراد بالای ۶۰ سال، واکنش به استرس و اختلال خواب، خطر ابتلا به خودکشی را افزایش می دهد.

تجزیه و تحلیل فراوانی در مورد شیوع افسردگی در نوجوانان ایرانی انتشار داده شده است که میزان افسردگی به ترتیب ۴۳.۳درصد، ۱۵.۸درصد و ۱۳درصد با استفاده از شاخص BDI نمودار متغیری در افزایش و کاهش داشته باشد. این آمار مربوط به یک دهه گذشته ایران است. آمار اول در بازه ی زمانی ۸۰ تا ۸۴، دوم، ۸۳ تا ۸۸، سوم، ۸۷ تا ۹۰. در این پژوهش آماری مورد خطرناک تفاوت تعادل بین درصدهای آماری در یک دهه است. این مقدار تغییر در

یک دهه نشان دهنده ی شیوع بیشتر خودکشی در سنین مختلف و جنسیت های مختلف است. نظرسنجی جهانی بهداشت روانی WHO (WMH) رفتارهای خودکشی و عوامل خطر بالقوه در پیوستن به انجام عمل خودکشی را در میان ۷۰۵ نفر بزرگسال از ۲۱ کشور بررسی کرد. در این تحقیق از مصاحبه تشخیصی بین المللی کامپوزیت WHO (CIDI) استفاده شد. عوامل خطر برای رفتارهای خودکشی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه عبارت بودند از:

سن جوان

زنبودن

درآمد پایین و تحصیلات بالا

تنها بودن، بیکاری، والدین مبتلا به اختلالات روانپزشکی، نارضایتی های دوران کودکی و حضور اختلالات روانپزشکی که براساس DSM-IV است.

یک تحقیق در کره جنوبی برای ارزیابی وضعیت اجتماعی و جمعیت شناختی افراد مبتلا به افکار خودکشی انجام شده است. ایده های خودکشی در میان زنان میانسال که کارگران بخش آب و فاضلاب بودند بیشترین شیوع را داشته است. مردان میانسالی که همسر از دست داده اند، افکار خودکشی را بیشتر در خود نشان دادند.

از آنجایی که مطالعات مختلفی در مورد خودکشی در جمعیت های جامعه شناختی گوناگون در ایران انجام شده است و هرکدام فقط برخی از عوامل موثر در تلاش برای خودکشی را بررسی کرده اند یک بررسی مروری سیستماتیک برای رسم تصویر گسترده ای از خودکشی و شناسایی شکاف های اطلاعاتی برای مطالعات آینده مفید می تواند واقع شود.

منابع اطلاعاتی که در ایران درباره ی خودکشی تحقیقات را میسر کرده است عبارتند از :

جستجوی الکترونیک (بررسی فضای اینترنتی و مجازی)

مطالعاتی که بر روی عوامل اتیولوژیک متمرکز شده است. بررسی مجلات اجتماعی و بررسی عوامل اجتماعی در گرایش و عدم گرایش به محیط های اجتماعی و خودکشی یا پدیده های مرتبط با آن (آرزوهای مرگ، ایده های خودکشی و رفتار خودکشی عمدی و خودخواهانه)

مطالعاتی که توسط جستجوهای الکترونیکی انجام شده از طریق سامانه های دیتامحور در دسترسی به خودکشی در ایران مفید هستند:

یک. Pubmed

دو. PsychINFO

سه. IranPsych

چهار. SID

پنج. IranMedex

شش. IranDoc

هفت. Cinahil

هشت. WHO Int and ISI databases

هیچ اصطلاح مشخص جامعه شناختی برای رسیدن به نمونه های موردی خودکشی در جامعه تدوین نشده است. در زیر تعدادی از این کلمات کلیدی را می‌بینم که توسط سازمان بهزیستی ایران تدوین شده است:

خودکشی، ایده خودکشی، اقدام به خودکشی، رفتار خودکشی و اتیولوژی، ناامیدی در ایران و‌ خودکشی در ایران

ادبیات خاکستری

بالغ بر حدود ۵۰۰۰ پایان نامه از همه دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور (حدود۴۰ دانشگاه) و دانشکده های روانشناسی تحت پوشش وزارت علوم، مورد بررسی قرار گرفتند. اکثر آنها از کتابخانه دانشگاه ها قابل دسترسی بودند. همچنین تمام گزارش های نهایی تحقیقاتی که در پایگاه اطلاعات روانشناسی ایران ثبت شده اند هم مورد بررسی قرار گرفتند. هیچکدام از آنها در مسیر مورد عوامل اتیولوژیک در تلاش های خودکشی نبودند.

درمجموع،۱۲۸مقالهدراینمطالعهثبتشد. ۸۴ مقاله مطالعه شده حذف شدند و متن کامل ۴۴ مقاله به صورت انتقادی مورد بررسی قرار گرفت و ۲۳ مقاله در مورد عوامل مختلف علت خودکشی در نظر گرفته شد. از میان آنها، ۲۱ مقاله به علت عدم ربط آنها به عوامل روانشناختی و روانی–اجتماعی حذف شد. چهار نفر از آنها ارتباط بین تعهد خودکشی و ماه های سال تولد را ارزیابی کردند. یکی از مقالات، اختلالات روانی را در بیمارانی که خودکشی با روش های کشنده و جدی انجام داده اند، مورد بررسی قرار داده اند.

یک تحقیق تلاشهای خودکشی در بیماران مبتلا به اعتیاد را ارزیابی کرد؛ یکی دیگر فقط برای کودکان ۶ تا ۱۳ ساله مشخص شد. در ۱۴ مطالعه، جوانان مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به عوامل مختلف ارزیابی شده در هر مطالعه، مقایسه شده اند. از ۴۴ مطالعه مرتبط، ۲۳ مقاله با معیارهای بررسی سیستماتیک مواجه شدند؛ هشت مطالعات در مورد بیماری های روانپزشکی و شش مورد آنها در مورد مشکلات شخصیتی بود و در ۹ مطالعه، متغیرهای روان شناختی اجتماعی بررسی شدند.

سه مطالعه با استفاده از فایل های آرشیو بیمارستان انجام شده و دیگران با طراحی مقطعی بر روی افرادی که به بخش اورژانس مراجعه می کنند، انجام می شود. از مجموع ۶۰۶۲ نفر در تلاش برای خودکشی، ۵۳۸۹ نفر از بخش اورژانس بوده و ۶۷۳ مورد مربوط به پرونده های بیمارستان بوده است.

برای ارزیابی اختلالات روانی، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی در نسخه (DSM-IV) در سه مطالعه مورد استفاده قرار گرفت و یک مطالعه بر اساس معیارهای DSM-III انجام شد. در دو مطالعه، پرسشنامه اختلالات خلقی (SCL-90) و اختلالات خلقی (MDQ) برای اندازه گیری علائم روانپزشکی مورد استفاده قرار گرفت.

ارزیابی مشکلات شخصیتی در اقدامات خودکشی توسط MMPI و تکنیک Multiaxial Million II (MCMI-II) و موجودی شخصیت Eysenck انجام شده است.

مطالعات فاکتورهای روان شناختی از پرسشنامه‌های جدیدی استفاده کرده و هیچ یک از آنها به اعتبار و اعتبار مقیاس ها اشاره نکردند. هیچ یک از این مطالعات از پرسشنامه معتبر استفاده نکردند. آنها از هیچ سوالی درباره باز بودن استفاده نکردند.

تشخیص روانپزشکی

اختلال افسردگی شایع ترین تشخیص در اقدامات منجر به خودکشی بوده است. ۴۵ درصد موارد مورد بررسی افسردگی داشتند. میزان اختلالات دوقطبی ۲۰درصد و اضطراب ۱۸درصد بود. اختلال شخصیتی با ۸.۵درصد کمترین نقش را در میان اختلالات روانپزشکی ارزیابی شده در تلاش برای خودکشی داشت.

مشکلات شخصیتی

مطالعاتی که از MMPI استفاده می کردند، دریافتند که بیماری های زنانگی در زنان، اسکیزوفرنی و پارانوای در مردان به طور معنی داری بیشتر از سایر مشکلات است. افسردگی و شکست های عاطفی در اقدامات خودکشی مردان و زنان به طور معنی داری بیشتر از سایر مشکلات بود. بر اساس مطالعه‌ی موجودی شخصیت ایزنک، تمایل به انجام خودکشی با روان نژندی و روان گسیختگی همراه بود. این نتیجه در مطالعات دیگر تایید شد.

مشکلات روانی اجتماعی مشخص شده

درگیری های خانوادگی با ۷.۵ درصد و درگیری با والدین با ۱.۴۴ درصد، دو عامل موثر روانی و اجتماعی در تلاش های خودکشی بود. در حدود یک چهارم از موارد، درگیری با همسر عامل اصلی خودکشی بود. عوامل روانی اجتماعی در این بررسی عبارت اند از:

۱. بیکاری و از دست رفتن اعتبار خانوادگی

۲. اعتیاد و از دست دادن شأن اجتماعی

۳. خیانت و از دست رفتن آینده

۴. شلوغی کلانشهرها و از دست رفتن حریم های اجتماعی

به طور خلاصه، این بررسی سیستماتیک نشان دادکه بزرگسالان جوان، زنان و افراد با تحصیلات پایین تر با افزایش خطر ابتلا به خود کشی درجمعیت ایران همراه است.

این امر با تحقیق در ۱۷ کشور و در ۵۴۰ موضوع مطابقت داشت که عوامل موثر در تلاش برای خودکشی را مورد بررسی قرار داد. جنس زن، سن و تحصیلات، عوامل مهمی در تلاش برای خودکشی هستند. مانند خودسوزی های زنان در ایلام و خودکشی های همراه با خودزنی با چاقو در زنان منطقه اپهر زنجان. با توجه به بررسی سیستماتیک افسردگی عمده، اختلالات دوقطبی و اختلالات اضطرابی بیشترین اختلالات روانپزشکی در ارتباط با اقدامات خودکشی در جمعیت شناختی ایران است. تحقیقات نشان داد که اختلالات خلقی و اختلالات کم تحرکی، مهمترین عوامل خطر تشخیصی در کشورهای با درآمد بالا و پایین بود. اگر ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه با کمی درآمد باشد، اختلالات شکست های اجتماعی مانند اختلال  هراس از اجتماع ممکن است در تلاش برای خودکشی نقش داشته باشد. از سوی دیگر، نتایج بررسی سیستماتیک نشان داد که درگیری در روابط بین فردی به طور معناداری نیمی از تلاش های خودکشی را تحت تاثیر قرار داد. این اختلافات ممکن است ناشی از کنترل ضعف فقر در زندگی فردی و اجتماعی شود.

به نظر می رسد خودکشی در ایران در سال های اخیر نگران کننده شده است. ایران در رتبه سوم کشورهای اسلامی در افزایش میزان خودکشی قرار دارد. بر اساس آمارها، هر روز بیش از ۱۳ نفر در ایران خودکشی می‌کنند. بیشتر آنها بین ۱۵ تا ۳۳ ساله هستند. بعضی مطالعات همچنین نشان می دهد که در سال ۲۰۱۳ متوسط ​​میزان خودکشی در ایران (با جمعیت ۷۷.۴ میلیون نفر) در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر  ۶۶ مورد بوده است.

مشکلات اقتصادی، بیماری های روانی، تعهدات فرهنگی، مسائل سیاسی و فشارهای اجتماعی عامل اصلی اقدامات خودکشی در ایران است.